It is our great pleasure to announce STREAMLINE thematic workshop “Bioinformatics approaches in research of neurodevelopmental disorders” that will be held at the Metropol Palace Hotel, Belgrade, Serbia, on June 23th from 10 to 11 am. The thematic workshop will be dedicated to the latest bioinformatics approaches for studying neurodevelopmental disorders.
8th Congress of the Serbian Neuroscience Society (May 31st – June 2nd, 2023) was held in Belgrade, at the Belgrade Youth Center. The Congress was organised by Serbian Neuroscience Society and Institute for Biological Research “Siniša Stanković”, National Institute of the Republic of Serbia. On that occasion, researchers in the area of neuroscience from Serbia and abroad gathered together. The participants had opportunity to present their recent work throughout oral and poster presentations. The Congress also offered networking opportunities and fostered debate among participants. After the first day of the Congress concetrated around opening ceremony and lecture, the second day’s topics were brain stimulation, phase separation in neuronal physiology and pathology and open-access data and resources in neuroscience research; brain metabolism and dietary interventions. The last day was focused on brain disorders and neuroimmunoendocrine interactions.
Our two PhD students, Jovana Kostić and Ivana Simeunović, presented their posters related to the research of 22q11.2 deletions and duplications, which takes place under the auspices of the STREAMLINE project. Jovana Kostić presented „Genomic and clinical findings in patients with 22q11.2 duplication syndrome“ on June 2nd. Among the submitted abstracts, Ivana Simeunović was chosen for the oral presentation of the scientific work „Analysis of cohort of patients with 22q11.2 deletion syndrome – a Single-center Experience from Serbia“.
On Sunday, May 21st, two of our researchers attended the “22q at the Zoo – Worldwide Awareness Day” in Subotica, at the Palić zoo. The event was organized by non-governmental and non-profit association “22q ex YU”, founded by parents of children with microdeletion 22q11.2 who live in the territory of the former Yugoslavia. The main initiator of the event at worldwide level was the International 22q11.2 Foundation. This worldwide event gathers around families and friends of patients with 22q11.2 syndrome, and also professionals in this area, giving them a chance to socialize and raise public awareness of 22q11.2 syndrome. Participants are recognizable by wearing official “22q at the Zoo” red T-shirts. This year, our two researchers spread awareness at the Subotica zoo by handing out 22q11.2 fact sheets and educating guests and zoo visitors about the syndrome and STREAMLINE goals and activities.
Our researchers spent the day with patients and their families, enjoying the nature, watching animals and visiting kids adventure park. They gained insight into the life of patients with 22q11.2 syndrome and their daily struggles, but also became familiar with their way of thinking and their many talents. They also met people from a nonprofit organization called ’’Zvuci srca’’, which helps the inclusion of disabled individuals into society. Our researchers also got contact information of volunteer patients who will donate their cells for reprograming to iPSCs and thus contribute the research of neurodevelopmental disorders.
On this occasion, participants were introduced to the importance of the STREAMLINE project, the research and application potential of the “iPSC-based” model system. This is supported by the fact that some of the patients present at the event, signed up to donate their somatic cells for reprogramming. To our delight a lot of the participants already knew a lot about our project, some even attended our symposium at the child clinic „Tiršova“ on the 9th of december, 2023.
Here You can find how 22qexyu association saw this event: https://22qexyu.weebly.com/aktivnosti.html
The first STREAMLINE school dedicated to the latest research methodologies and approaches for studding neurodevelopmental disorders was held from 26th to 28th of April. This Spring School was organized by IMGGE and Cardiff University and gathered 21 PhD students from Serbia and Bosnia. During this three-days event the young researchers had an opportunity to learn, throughout lectures and hands on trainings, about cell reprograming strategies, iPSCs maintenance and characterization as well as about current methodologies for their neural differentiation towards functional neurons and glial cells. The attendees got guidelines, from the experts in the field, how to design and deliver patient-based iPSC studies and they became familiar with the latest advances regarding drug development and crucial steps from disease modelling to translational research. The Spring School offered an excellent environment for fruitful discussions and new connections. The participants also got a chance, through group practice, to design their own patient-based iPSC study by implementing the knowledge they gained. We hope that this experience will be beneficial for their career and for further scientific discoveries.
Poremećaji iz spektra autizma (ASD) su heterogeni neurorazvojni poremećaji koje karakterišu manje i veće poteškoće u verbalnoj komunikaciji i socijalnim interakcijama, kao i ograničen, stereotipan, repetitivan repertoar ponašanja, interesovanja i aktivnosti.
Procenjuje se da u svetu jedno od sto dece ima autizam (1)
Osobe obolele od autizma često imaju i neko od pridruženih oboljenja uključujući: epilepsiju, depresiju, anksioznost, poremećaj pažnje sa hiperaktivnošću (ADHD) i intelektualnu ometenost.
Oboljenje se četiri puta češće dijagnostikuje kod dečaka nego kod devojčica i može se desi u svakoj porodici, bez obzira na rasnu, nacionalnu i etničku pripadnost, socijalni i ekonomski status (Center for Disease Control and Prevention).
Iako se već u ranom detinjstvu mogu ispoljiti neki od simptoma ASD, vrlo često se dijagnoza postavlja dosta kasnije (Center for Disease Control and Prevention).
Pretpostavlja se da su uzročnici nastanka poremećaja iz spektra autizma brojni i uključuju genetičke, imunološke i sredinske faktore, te ASD spada u grupu multifaktorijalnih oboljenja. Blizanačke studije i studije porodica ukazuju na veliku naslednost u opsegu od 40-90%. Otkriveno je više od 1000 gena i mesta u genomu koji su povezani sa ASD (2). Pored naslednog opisani su i neki drugi faktori rizika za nastanak ASD, npr. izloženost majki u toku trudnoće hemikalijama (toluen, pesticidi) ili teškim metalima (živa, olovo, arsenat…), infekcije tokom trudnoće, perinatalna trauma, hipoksija, prevremeni porođaj…(2)
Terapije su najčešće usmerena na uklanjanje simptoma koji otežavaju svakodnevno funkcionisanje i umanjuju kvalitet života. Deca sa autizmom odrastaju u osobe sa autizmom, kojima je potrebna podrška tokom celog života. Naučno je dokazano da se ranim prepoznavanjem, te ciljanom ranom intervencijom značajno može poboljšati životni ishod osoba s autizmom.
Tretmani matičnim ćelijama dece obolele od ASD daju ohrabrujuće rezultate. Tako je autologna transplantacija matičnih ćelija iz krvi pupčanika, sprovedena na dvadesetpetoro obolele decece uzrasta 2 do 5 godina, dovela do ublažavanja simptoma ADS u prvih 6 meseci nakon intravenozne administracije matičnih ćelija, a postignuti efekat se održao i 12 meseci nakon tretmana (3). Međutim, potrebno je naglasiti da ukupni klinički ishod, postignut terapijom matičnim ćelijama, ne može biti u potpunosti efikasan bez dodatne neurorehabilitacije koja uključuje bihejvioralnu i govornu terapiju, psihološku podršku…(2).
U Tabeli se nalazi kratak pregled kliničkih studija terapije ASD matičnim ćelijama sprovedenih poslednjih godina. Informacije preuzete iz (2).
Autori | Godina | Broj pacijenata | Uzrast | Izvor matičnih ćelija | Način administracije |
Sun et al. [4] | 2020. | 12 | 4–9 godina | Alogene iz pupčane vrpce (mezenhimalne matične ćelije) | intravenozno |
Dawson et al. [5] | 2020. | 180 | 2-7 godina | Autologne ili alogene iz krvi pupčanika | intravenozno |
Riordan et al. [6] | 2019. | 20 | 6-15 godina | Alogene iz pupčane vrpce (mezenhimalne matične ćelije) | intravenozno |
Chez et al. [7] | 2018. | 29 | 2-6 godina | Autologne iz krvi pupčanika | intravenozno |
Dawson et al. [3] | 2017. | 25 | 2-5 godina | Autologne iz krvi pupčanika | intravenozno |
Reference:
(1) Global prevalence of autism: A systematic review update. Zeidan J et al. Autism Research 2022 March.
(2) Stem Cell Therapies for Cerebral Palsy and Autism Spectrum Disorder—A Systematic Review, Justyna Paprocka et al. Brain Sci. 2021 Dec; 11(12): 1606.
(3) Autologous Cord Blood Infusions Are Safe and Feasible in Young Children with Autism Spectrum Disorder: Results of a Single-Center Phase I Open-Label Trial: Autologous Umbilical Cord Blood in Autism Spectrum Disorder. Dawson G. eta al. Stem Cells Transl. Med. 2017;6:1332–1339. doi: 10.1002/sctm.16-0474.
(4) Infusion of human umbilical cord tissue mesenchymal stromal cells in children with autism spectrum disorder. Sun J.M., et al. Stem Cells Transl. Med. 2020;9:1137–1146. doi: 10.1002/sctm.19-0434.
(5) A Phase II Randomized Clinical Trial of the Safety and Efficacy of Intravenous Umbilical Cord Blood Infusion for Treatment of Children with Autism Spectrum Disorder. Dawson G., et al., J. Pediatr. 2020;222:164–173.e5. doi: 10.1016/j.jpeds.2020.03.011.
(6) Allogeneic Human Umbilical Cord Mesenchymal Stem Cells for the Treatment of Autism Spectrum Disorder in Children: Safety Profile and Effect on Cytokine Levels. Riordan N.H., et al., Stem Cells Transl. Med. 2019;8:1008–1016.
(7) Safety and Observations from a Placebo-Controlled, Crossover Study to Assess Use of Autologous Umbilical Cord Blood Stem Cells to Improve Symptoms in Children with Autism. Chez M., et al., Stem Cells Transl. Med. 2018;7:333–341. doi: 10.1002/sctm.17-0042.
Petnaesta edicija UniStem dana (Dana matične ćelije) održana je 10. marta 2023. Ovo je najveća međunarodna manifestacija posvećena popularizaciji matičnih ćelija, namenjena prvenstveno srednjoškolcima.
U realizaciji ovogodišnje manifestacije učestvovalo je 14 država, 87 univerzitetskih centara i preko 30 000 đaka širom sveta.
UniStem Day u Beogradu održan je pod okriljem Univerziteta u Beogradu, u organizaciji Instituta za molekularnu genetiku i genetičko inženjerstvo, uz pomoć i podršku STREAMLINE projekta i Bio Save Fondacije. U manifestaciji je učestvovalo oko 150 učenika iz ukupno 18 srednjih škola i gimnazija.
Manifestaciju je zvanično otvorio prof. dr Ratko Ristić, prorektor za međunarodnu saradnju, Univerziteta u Beogradu. Tokom prepodnevnog dela programa, održanog u Svečanoj Sali Rektorata, Univerziteta u Beogradu, đaci su imali priliku da se, kroz naučnopopularna predavanja i kratkometražni dokumentarni film, upoznavanje sa značajem matičnih ćelia i revolucionarnim otkrićima koja pomeraju granice savremene medicine. Ovom prilikom, dr Danijela Drakulić, predstavila je STREAMLINE projekat kroz predavanje o indukovanim pluripotentnim matičnim ćelijama kao model sistemu za proučavanje neurorazvojnih poremećaja. Srednjoškolci su sa velikom pažnjom pratili predavanja i vrlo aktivno učestvovali u diskusiji. U toku programa organizovana je i kratka međuuniverzitetska veb-konferencija u toku koje je beogradska publika imala priliku da pozdravi učesnike manifestacije u organizaciji italijaskih univerziteta iz Breše i Kalabrije.
Deo đaka je imao priliku da učestvuje i u poslepodnevnom delu programa organizovanom u prostorijama Instituta za molekularnu genetiku i genetičko inženjerstvo. U okviru ovih aktivnosti, đaci su imali priliku da se upoznaju sa Centrom za sekvenciranje genoma i bioinformatiku, takođe, srednjoškolcima je demonstriran rad sa ćelijskim kulturama i zebra ribicama kao model sistemima za istraživanja. Na kraju dana đaci su učestvovali i u kratkom kvizu na kojem su pokazali impresivno znanje usvojeno iz sadržaja prezentovanih u toku manifestacije.
Zahvaljujemo se svim učesnicima i najavljujemo XVI ediciju manifestacije UniStem Day za 22. mart 2024. godine!
Razvoj pisanog i usmenog jezika je od ključnog značaja za ispunjavanje zahteva i izazova savremenih društava. Nažalost, mnoga deca ne savladaju jezičke veštine, a jezička oštećenja tokom detinjstva imaju tendenciju da traju kroz razvoj sa doživotnim implikacijama na akademsko, socijalno-emocionalno i bihevioralno funkcionisanje. Kako mnoga deca sa dijagnostifikovanim neurorazvojnim poremećajima ispoljavaju jezičke i govorne poremećaje, naša današnja sagovornica je dr Marijana Rakonjac, logoped sa dugogodišnjim iskustvom.
Kratka biografija: Marijana S. Rakonjac je rоđеna 26. februara 1981. gоdinе u Bеоgrаdu. Diplomirala je 2005. godine na Fakultetu za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Univerziteta u Beogradu, na odseku logopedije. Kao diplomirani logoped počinje sa radom 2007. u Institutu za eksperimentalnu fonetiku i patologiju govora (IEFPG) u Beogradu, gde se pored rada sa decom u domenu patologije kliničke logopedije, bavila i naučno-istraživačkim radom kao naučni saradnik. Završila je doktorske studije na Biološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, odsek Genetika, a svoju doktorsku disertaciju pod nazivom “Analiza govorno-jezičkog, socio-emocionalnog i kognitivnog razvoja bolesnika sa heterozigotnom mikrodelecijom regiona q11.2 na hromozomu 22”. odbranila je 1.07.2019 godine. Doktorsku tezu Marijana Rakonjac je realizovala u Laboratoriji za humanu molekularnu genetiku, Instituta za molekularnu genetiku i genetičko inženjerstvo. Od 2011. – 2020. godine bila angažovana na projektu Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja, Republike Srbije pod nazivom “Intedisciplinarna istraživanja kvaliteta verbalne komunikacije”. Marta 2021. osnovala je Logopedsko-edukativni centar „LogoGen“ gde svakodnevno sprovodi prevenciju, dijagnostiku i terapiju govorno-jezičke patologije kod dece. Autor je i koautor brojnih radova saopštavanih na skupovima nacionalnog i međunarodnog značaja.
Istraživanja u Šumadijskom okrugu i Beogradu ukazuju da između 57 i 63% dece do predškolskog perioda ima neki tip govorno-jezičkog poremećaja. Pre manje od 2 decenije, 1991. godine, taj procenat se kretao oko 12%, tako da su podaci zaista zabrinjavajući.
2. Koliko često se javljaju poremećaji u govoru kod dece i koji su najčešći?
Skoro trećina dece mlađa od tri godine ima teškoće u psihofiziološkom razvoju i razvoju govora i jezika, a iz godine u godinu se povećava broj dece koja imaju odloženo progovaranje, teškoće sa razvojem i građenjem reči i rečenica, poremećajima koji uključuju otežano razumevanja govora.
Od treće godine starosti najčešće se mogu dijagnostikovati poremećaji koji se manifestuju narušenim ritmom i tempom govora (mucanje), poremećajima pažnje, kao i govorno-jezičkim poremećajima koji uključuju poremećaje na planu fonološkog (upotreba i produkcija fonema-glasova), gramatičkog (pravilnu upotrebu predloga, priloga, glagola, zamenica, množine, jednine, padeža, roda i broja), leksičko-semantičkog razvoja (sposobnost za izbor odgovarujućih reči koje imaju određeno značenje), a posebno na nivou funkcionalne upotrebe govora i jezika, odnosno pragmatike.
U predškolskom periodu, na sistematskom pregledu za upis u školu, najčešće se dijagnostikuju artikulacioni poremećaji (neadekvatno izgovaranje glasova), poremećaji oralne praksije, grafomotorike, poremećaji pažnje, nerazvijene sposobnosti auditivne analize i sinteze, koji se mogu detektovati izolovano ili u sklopu netretiranog jezičkog deficita.
Govorno-jezički poremećaji se mogu javiti u sklopu nekog neurorazvojnog poremećaja, a ređe i kao izolovani specifični govorno-jezički poremećaj. Ovaj poremećaj podrazumeva teškoće u razvoju govora i jezika koje nisu posledica intelektualne ometenosti, traumatskog oštećenja mozga ili drugih neuroloških oboljenja, senzornih oštećenja, socijalne deprivacije ili poremećaja recipročnih socijalnih interakcija. Ovi poremećaji govora i jezika predstavljaju najčešće razvojne poremećaje u ranom detinjstvu (4-10% dece). Aproksimativno se procenjuje da u proseku oko 7% dece predškolskog uzrasta pati od specifičnog jezičkog poremećaja; poremećaj je češći kod dečaka, nego kod devojčica.
3. Koji su to faktori koji generalno mogu uticati na razvoj govora i jezika kod dece?
Brojni faktori mogu dovesti do poremećaja u razvoju govora i jezika, kognitivnih i socio-
emocionalnih sposobnosti. Genaralno, ovi faktori se mogu svrstati u dve grupe: biološke i
sredinske faktore. Biološki faktori su faktori koji utiču na biohemijske procese u organizmu
kao što su hipoksija na rođenju, virusne i bakterijske infekcije majke (rubeola,
citomegalovirus), hronične bolesti majke (hipertenzija, kardiopatije), hronične upale
srednjeg uha, hiperbilirubinemija, hipoglikemija, epilepsija, cerebralna paraliza,
senzomotorni poremećaji, meningitis, encefalitis, cerebralne ishemije, takođe i promene na
nivou anatomske strukture perifernih govornih organa (nepravilan odnos vilica i zuba,
rascepi usana i ili nepca, visoko tvrdo nepce). U ove biološke faktore svakako ubrajamo i
nasledne faktore.
Veoma značajna grupa faktora su i sredinski faktori, posebno poslednjih godina kada su deca
više izložena digitalnim medijima, pa samim tim manje fizički aktivna, bez adekvatne
interakcije sa odraslima (neadekvatna stimulacija, socijalna deprivacija i sredinska izolacija,
bilingvizam). Stil savremenog života nameće da su deca od ranog razvojnog perioda sve više
izložena dugotrajnim video-sadržajima što svakako smanjuje kontakt roditelja sa detetom, a
što bitno utiče na opšti psihomotorni razvoj, a posebno na razvoj govora i jezika, socio-
emocionalne i kognitivne sposobnosti dece.
4. Koji su najčešći neurorazvojni poremećaji povezani sa poremećajima govora i jezika kod dece?
Međunarodna klasifikacija bolesti (MKB-11), koja je izašla 2018. godine, je po prvi put uvela
dijagnostičku grupu neurorazvojni poremećaji koju čine poremećaji intelektualnog razvoja,
razvojni poremećaji govora ili jezika, poremećaj iz spektra autizma, razvojni poremećaji
učenja, razvojni poremećaj motoričke koordinacije, poremećaj sa deficitom pažnje i
hiperaktivnošću, stereotipni poremećaj pokreta, poremećaj sa tikovima i rezidualna
kategorija -drugi specifični neurorazvojni poremećaji. Većina neurorazvojinih poremećaja
ima za posledicu i poremećaj u razvoju govora i jezika u većoj ili manjoj meri.
5. Koji je cilj terapije koja se sprovodi u Vašem logopedskom centru?
Bez obzira na tip poremećaja govorno-jezičkog razvoja, cilj govorno-jezičke terapije je uvek isti- postizanje optimalnog nivoa sveukupnog funkcionisanja deteta, odnosno postizanje govorno-jezičkih (senzomotornih, kognitivnih) sposobnosti koje se, prema normama savremenog srpskog jezika očekuju za hronološki uzrast detata, a u skladu sa njegovim kognitivnim i senzomotoričkim potencijalima. Veoma je važno da se nakon dijagnostikovanja govorno-jezičkog poremećaja utvrdi nivo govorno-jezičkog, senzomotornog i kognitivnog razvoja deteta u odnosu na njegov uzrast i da se prema tome naprave ciljevi za naredne zone razvoja. To znači adekvatan, individualizovan plan i program logopedske terapije za svako dete, a u skladu sa metodologijom detektovanog poremećaja.
6. Roditelji su često u nedoumici i postavljaju pitanja, kako prepoznati da je detetu potreban logoped? I postoji li nešto kao rok u kojem se može napraviti potrebna promena?
Logopedski pregled je deo sistematskih pregleda dece već od treće godine. Naravno, nekada i ranije, već oko prve ili druge godine roditelji dovode dete ukoliko primete da dete ne reaguje na zvuke, ne prati roditelja pogledom, ne pokazuje interes za predmete ili ih istražuje na neobičan način, kasni s progovaranjem, ako je detetov razvoj motoričkih sposobnosti usporen, ako nije zainteresovano za igračke. Alarm je i ako dete ne reaguje na naloge roditelja ili je nezainteresovan za govor okoline, ako ne govori u rečenicama, ponavlja reči roditelja bez razumevanja, muca ili je njegov govor nerazumljiv za okruženje.
Svaki roditelj bi trebalo da se informiše o razvojnom putu govora i jezika kako bi prepoznao eventualna odstupanja kod svog deteta i trenutak za logopedsku terapiju. Prema normama savremenog srpskog jezika, pred kraj prve godine, većina dece razume značenje nekoliko reči, a sa godinu dana zna da pokaže „gde je pametna glava“. Na uzrastu od 13 do 16 meseci dete razume i izvršava naredbe tipa „dođi“, „daj“; zna da pokaže neke delove tela na zahtev. Na uzrastu od 18 do 20 meseci može da pokaže lutkino oko, ruku i nogu; razume naloge „baci“, „donesi“, „odnesi“. Na uzrastu od 21. do 24. meseca dete izvršava nalog sa dve aktivnosti (odnesi, zatvori); može da donese dva ili više predmeta na zahtev. Na uzrastu od tri godine dete razume predloge: na, u, pored. Razume pitanja: Šta leti, skače, pliva? Na uzrastu između četvrte i pete godine dete razume predloge: iza, ispred. Sa dve godine života većina dece produkuje rečenice od tri do četiri reči, koje kombinuju na više načina, stvarajući tako raznovrsne gramatičke konstrukcije. Krajem treće godine sledi faza potpunih rečenica. Dete tog uzrasta upotrebljava zamenice, množinu, koristi zamenicu „ja”; razume predloge „u“, „na“, „pored“. Dečje rečenice sve više podsećaju na rečenice odraslih. Na uzrastu od 18 meseci dete je u stanju da produkuje oko 50 reči, a razume još pet puta toliko. Između 19. i 24. meseca dete upotrebljava oko 200 – 250 reči. Tokom treće godine dolazi do impresivnog uvećanja obima rečnika- dete koristi od 500 –1000 reči.
Što se tiče usvajanja glasova, najpre se usvajaju vokali (i, e, a, o, u), zatim slede plozivi (p, b, t, d, k, g), nazali (m, n, nj), frikativi (f, h), poluvokali (j,v) i na kraju sledi usvajanje
ostalih glasova. Većina konsonanata se usvaja između druge i pete godine života. Većina dece uzrasta od pet-šest godina artikuliše sve glasove, prema normama savremenog srpskog jezika.
Ukoliko roditelji uoče odstupanja u odnosu na ove propisane norme savremenog srpskog jezika, svakako bi trebalo da zatraže pomoć logopeda.
7. Koji je Vaš savet roditeljima, odnosno koja je uloga roditelja u prevenciji pojave govornih teškoća kod deteta?
Rana stimulacija je od presudnog značaja za sve veštine, posebno za govor. Istraživanja su pokazala da fetus još u 16. gestacionoj nedelji reaguje na spoljne stimuluse, te da beba još na samom rođenju razlikuje glas svoje majke od drugih glasova.
Najintenzivniji period razvoja govora je do treće godine života, PERIOD POSEBNE OSETLJIVOSTI, odnosno period intenzivnog rasta i razvoja mozga. Tako da je veoma važno napomenuti roditeljima da iako beba ne govori, dok sluša, ona aktivira važne centre u mozgu i tako se priprema da progovori. Neophodno je da se sve aktivnosti proprate govorom sa bebom, kao da sve razume: ko je došao, šta radi tata, šta mama sprema za ručak… Zajednička, organizovana igra, sa licem okrenutom ka roditelju, kontaktom oči u oči, stvaraju se pogodni uslovi za usvajanje i razvoj govora i jezika. Dete usvaja jezički model roditelja; majka izvornu građu svog maternjeg jezika “daje” detetetu i nikako ga ne može zameniti govor koji dete dobija putem medija (TV, tablet, telefon…). Potrebno je da se ograniči vreme upotrebe digitalnih medija (deca do 3 godine ne treba da gledaju ni minut). Važno je i uvođenje čvrste hrane na vreme jer vežbajući mišiće žvakače, jezik, vilicu značajno utičemo na razvoj govora.
Neophodno je pustiti decu da skaču, da se penju, da se prevrću, provlače, da se prljaju, jedu prstićima, jer sve te motoričke aktivnosti služe zapravo za aktiviranje motoričkih regiona mozga koji su zaduženi za razvoj govora i jezika.
STREAMLINE TRAINING „Preparing and managing EC-funded projects/ project applications“ was successfully held by our partners from the University of Maastricht in two separate sessions. This training was aimed to improve the capacity of IMGGE to compete for research fundings.
During the first session, held on the 17th of February, participants attended lectures and had the opportunity to learn about funding alerts/tips and tricks as well as post-award management of EU grants.
During the second session, held on the 9th of March, researchers and administrative staff from the IMGGE, through grouppractice, presented how they would respond to different EU calls by implementing the knowledge they gained.
We thank Prof David Linden, Marco Brandes, and Tom van den Crommenacker for organizing training and sharing much useful and practical information with the IMGGE team. We are very grateful for all the suggestions we received after the presentation of homwork projects.
This year Brain Awareness Week is celebrated in the 13-19 March. Streamline will participate in celebration to increase public awareness of the importance of research in the field of neurodevelopmental disorders. Follow us and stay tuned.
Dragi učesnici UniStem dana 2023,
Hvala što ste se odazvali našem pozivu na učešće!
Potrudićemo se da vam UniStem dan bude nezaboravno, inspirativno i zabavno iskustvo druženja uz nauku!
Spisak učesnika poslepodnevnog programa možete pronaći ovde:
Zvaničan program ovogodišnjeg Dana matične ćelije možete pogledati ovde:
Vidimo se 10. marta u 9:00 h na adresi:
Studentski trg broj 1 u Svečanoj sala Rektorata, BU
Vaš,
UniStem tim-Beograd,
Institut za molekularnu genetiku i genetičko inženjerstvo,
Univerzitet u Beogradu, Vojvode Stepe 444a, Beograd
Mob: +381 65 397 62 12
Tel: +381 11 397 62 12
E-mail: streamline.imgge@gmail.com
